Abstraheren kun je leren

De titel van deze Online Energizer is ontleend aan een boek van de Nederlandse schilder Kees van Aalst. Hij geeft al jaren les in de schilderkunst, waarbij hij focust op de techniek van het abstraheren – oftewel het weglaten van zoveel mogelijk informatie om tot de kern te komen.

In dit visuele spelletje gaan we beroemde abstracte schilderijen gebruiken om te brainstormen. De schilderijen fungeren als een ‘leegte’ die gevuld moet worden. We doen dus eigenlijk het omgekeerde en voegen dingen toe. De kunst van abstracte kunst bestaat er immers uit om een reactie op te roepen! En dat is natuurlijk precies wat een brainstormsessie beoogt. Nieuwe ideeën.

Stappen:

• • • Het eerste wat je voor deze spelvorm nodig hebt zijn een aantal afbeeldingen van (beroemde) abstracte kunstwerken. Ons voorstel is om met 5 ‘exemplaren’ te beginnen.
    • Ter inspiratie: de website The Artling maakte deze lijst van meest beroemde abstracte kunstwerken. Meer schilderijen ontdek je bij Virtuso Art en The Artist helpen graag een handje.
    • Laat iedereen ter inspiratie en voorbereiding ook de definitie van abstraheren lezen: Abstractie is het inductieve proces van het weglaten van alle niet-essentiële informatie en secundaire aspecten, en vervolgens generaliseren, om zo de meer fundamentele structuren zichtbaar te maken.
    • De spelleider heeft de afbeeldingen gekozen, deelt diens scherm en laat in een Powerpoint-presentatie de kunstwerken zien. Eventueel stelt de moderator vooraf een timer in. De deelnemers krijgen dan – bijvoorbeeld – 3 minuten per kunstwerk.
    • Het doel van de Online Energizer is door de ogen alle vrijheid te geven met het brein op nieuwe inzichten te komen.
    • Iedere deelnemer krijgt (uitgebreid) de tijd om de afbeelding(en) op zich in te laten werken. Alle deelnemers schrijven alles wat ze tijdens deze ‘kijksessie’ te binnen schien op. Welke gevoelens borrelen op bij het zien van het schilderij? Waarheen dwalen hun gedachten? Waar lijkt het schilderij op? Wat voor onderwerp ‘zie je erin’? Laat alles loskomen en durf het ook op te schrijven
    • De deelnemers kunnen nu hun gedachten per schilderij vergelijken. Waarin komen zij overeen? Variatie: welke overeenkomsten zien de deelnemers tussen de vijf gekozen schilderijen?
    • Het gaat steeds om de meest opvallende overeenkomsten. Op zijn minst zeggen deze iets over hoe het team – als geheel – denkt.
    • Nu volgt de cruciale stap. Keer met de gevonden overeenkomsten en associaties terug naar een probleem dat op de werkvloer speelt en poog deze nieuwe invalshoeken in te zetten bij het oplossen ervan. (Belangrijk: de spelleider kan vooraf een vraagstuk selecteren, of deze op dit moment ‘ophalen’ bij de deelnemers. In geen geval moet het probleem vooraf zijn gedeeld, want de associaties moeten volkomen vrij blijven. Het gaat op dat moment immers om het denkproces).
    • Zelfs als je dit keer na de spelvorm nog geen concreet resultaat boekt, oefen je met deze Online Energizer als team en als individu in vrije associatie. Het denken in verbanden, overeenkomsten en analogieën. Jullie probleemoplossend vermogen wordt daarmee vergroot. Ieder (werk)probleem bevat namelijk gelijkaardige – vergelijkbare – deelproblemen. En sommige van die andere problemen hebben jullie met het team/bedrijf/organisatie al eens eerder opgelost. Het is nu zaak het verband te zien!
    • Variatie: zin om zelf te kliederen? Het team kan ook met kwasten aan de slag. Laat eenzelfde type brainstormsessie vervolgens inspireren door de schilderijen die je collega’s eerder hebben gemaakt. Dit werkt het leukst als de deelnemers wel allemaal in dezelfde abstracte stijl proberen te schilderen. De lol begint dan al met wie dat het best – of juist helemaal niet! – lukt. Wat wordt het deze week? Een Mondriaan, Pollock of Appel?
    • Variatie: blijken je collega’s toch meer verbaal dan visueel ingesteld? Begin een discussie over een van de volgende abstracte quotes. Toeval of niet, over abstracte kunst is heerlijk helder getheoretiseerd.
    • Variatie: deze Energizer vormt een uitstekende gelegenheid voor een goed gesprek over abstract versus concreet. Welke collega is het best in abstraheren? En wie mag er juist wat minder abstract spreken of schrijven? Elkaar de concrete waarheid durven zeggen, helpt het team vooruit. De losse sfeer van een gezamenlijk gespeelde energizer, maakt het mogelijk. Dat is de kracht van Serious Play.
    • Bonusidee: op het moment dat de er diep (abstract) wordt nagedacht, kan het helpen wanneer spelbegeleider de volgende liedjes over beroemde schilders draait! Weet je een leuker liedje over een schilder uit de abstracte kunst? Laat het ons vooral weten!

Liedjes: